Διοργάνωση διήμερου επιστημονικού συμποσίου με θέμα "Αρχιτέκτονες του Βόλου Συμβολές στην Ευρωπαική αρχιτεκτονική" Κείμενο κ. Παλιούρα με θέμα "Όψεις της αρχιτεκτονικής του Βόλου" Ο Βόλος μέχρι τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα, που άρχισε να κτίζεται η νέα πόλη, περιορίζονταν στο κάστρο των Παλαιών, το οποίο κατοικούνταν από 2.000 περίπου Οθωμανούς. Η αρχιτεκτονική της καστροπολιτείας, πριν την καταστροφή της το 1889 με την κατεδάφιση των βυζαντινών τειχών και την εφαρμογή του νέου ρυμοτομικού σχεδίου της πόλης, είχε όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της όψιμης Τουρκοκρατίας. Οι κατοικίες ήταν διόροφες, κεραμοσκεπείς, με ανοικτούς εξώστες και τσατμαδένια σαχνισιά με καφασωτά παράθυρα και ήταν περιτριγυρισμένες με ψηλούς λιθόκτιστους αυλόγυρους, οι οποίοι έδιναν έναν τόνο εσωστρέφειας, που ήταν χαρακτηριστικό στοιχείο του τρόπου ζωής των κατοίκων του 18ου και του 19ου αιώνα. Η νέα πόλη του Βόλου, από την ίδρυσή της στα 1840 περίπου μέχρι και τον τελευταίο πόλεμο, παρουσίασε μία ενιαία και ομοιόμορφη εικόνα στην Αρχιτεκτονική της, χωρίς να διακόπτεται η συνέχειά της από αρχιτεκτονικά μνημεία του παρελθόντος ή από σύγχρονες πολυόροφες οικοδομές. Η ίδρυση της πόλης συνέπεσε με την άνθηση της νεότερης Ελληνικής Αρχιτεκτονικής και στυλιστικά ρεύματα του νεοκλασικισμού, του ιστορισμού και του εκλεκτικισμού, τα οποία σε συνδυασμό με τα συγγενικά ρεύματα του μεσοπολέμου και την εφαρμογή της ίδιας φιλοσοφίας ρυμοτομικού σχεδίου στο τέλος του περασμένου αιώνα, δημιούργησαν μία πόλη πρότυπο της νεοκλασικής περιόδου. Στον τομέα της κατοικίας κυριαρχούσαν οι διόροφες κεραμοσκεπείς, μονοκατοικίες με τις μεγάλες αυλές και την πλούσια διακόσμηση από μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη και κεραμοπλαστικό διάκοσμο στις όψεις τους. Το εσωτερικό των σπιτιών ήταν διακοσμημένο με οροφογραφίες και τοιχογραφίες εμπνευσμένες από την αρχαία Ελληνική ιστορία και τη μυθολογία, χωρίς να λείπει και η φυτική διακόσμηση σε ποικίλες συνθέσεις και χρωματικούς συνδυασμούς. Στο δημόσιο τομέα υπήρχαν αντίστοιχου αρχιτεκτονικού ύφους κτήρια, τα οποία κατασκευάστηκαν στην μεγαλύτερη πλαιοψηφία τους με δωρέες μεγάλων ευεργετών, όπως οι αδελφοί Αχιλλόπουλοι το Νοσοκομείο στα 1901, ο Αλέξανδρος Αθανασάκης το Αρχαιολογικό Μουσείο στα 1909, ο Ιωάννης Καρτάλης την Εμπορική Σχολή στα 1915 και πολλά άλλα. Παράλληλα η βιομηχανία άρχισε να γνωρίζει αλματώδη ανάπτυξη με κυριότερους κλάδους της υφαντουργίας, της μεταλλοτεχνίας και της αλευροποιίας που κατέστησαν τον Βόλο ένα από τα σημαντικότερα βιομηχανικά κέντρα της ελληνικής περιφέρειας. Θα ακολουθήσει ο Μεσοπόλεμος που ήταν μιά μεταβατική περίοδος για την αρχιτεκτονική με την διατήρηση των όψιμων ρευμάτων του νεοκλασικισμού, σε συνδυασμό και με άλλα νεωτερικά ρεύματα και την εφαρμογή του θεσμού της κοινωνικής κατοικίας για την αποκατάσταση των προσφύγων της μικρασιατικής καταστροφής. Την περίοδο αυτή θα εγκαταληφθεί το όραμα της "Μεγάλης Ιδέας" και θα δημιουργηθεί το λαικότροπο κίνημα για την "επιστροφή στις ρίζες" με έναν από τους γνησιότερους εκπροσώπους του τον Αριστοτέλη Ζάχο, που θα δημιουργήσει ένα σημαντικότατο έργο στην πόλη μας, στον τομέα της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής. Την ίδια αυτή περίοδο θα ξεκινήσουν να κατασκευάζονται και τα πρώτα δείγματα της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής του μοντέρνου κινήματος με την κατασκευή των κατοικιών Παπαγεωργίου στην παραλία στα 1932, έργα του Περικλή Σακελάριου, η οικία Κουτσίνα στα 1934, έργο του Νικ. Μητσάκη, τα κτήρια του 7ου και του 8ου Δημοτικού Σχολείου του προγράμματος του Γεωργίου Παπανδρέου στα 1933, έργα του Κλάψη και πολλά άλλα. Η ομαλή αυτή πορεία της εξέλιξης της πόλης θα διακοπεί βίαια με τους σεισμούς του 1955, οπότε η πόλη θα ανοικοδομηθεί και θα αλλάξει ριζικά η αρχιτεκτονική της όψη. Δημήτρης Παλιούρας Αρχιτέκτων, μέλος Δ.Σ. του ΔΗ.Κ.Ι. Κατασκευή & συντήρηση των σελίδων : Α. Ν. Χατζηκρυστάλλης